مفهوم علومی/ پرچانه (ش.ش)

مفهومِ علومی (ش.ش) در مقابل مفهوم عرفی و  مفهومی کاملاً دانش سرایی است و فقط در «علوم»، مورد کاوش است (و نه در محاورت مرد در خیابان) این مفهوم، همواره متشکّل از تصوّرات و تصدیقات روشمند و متکثّر است. تصوّراتی که قاعدتاً بوسیلۀ پژوهش و تأمّل گرد آمده اند؛ مانند مفهوم ‏«آب» در علومی چون شیمی، بیوشیمی، فیزیک، فیزیک-شیمی، هیدرولیک، فیزیک ذرّه ای، زیست شناسی، مکانیک، اکولوژی، اپتیک و علم نور، طبّ، کاسمولوژی، تفسیرهای عرفانی و عالَم شناختی، نشانه شناختی و غیر آن. مفاهیم علومی همواره مفاهیمی پرجزئیات هستند (به انگلیسی: Prolix )

مفهوم علومی، حسب نیاز کلّی علم، طیف گسترده ای از تصوّرات تصدیق شده یا مورد ظنّ (نسبتاً معتبر) را شامل است و دربارۀ آن، پرسش ها، مباحثات سازمان یافته و منظم علمی، تقسیمات، شرایط و خواصّ و… در جریان است. این مفاهیم، در علوم شکل می گیرند و بروز می کنند و متحول می شوند. یک مفهوم علومی، خواه ناخواه، همواره یک اصطلاح در یک علم است.

مفاهیم علومی‏ در نظر پژوهشی، وقتی تصور شوند، منظومه ای از تصدیقات، تئوری ها و حتی فرضیات را شامل می شوند، یا برمی انگیزند. این حالت جمع الجمعی، وصف فرآورده های پژوهشی است که یک تصور علومی‏ را در وعاء یک عالم یا وعاء جمعی بشر می سازد. البته محقّق همواره در لحاظ های گوناگون، آن را به صورت حداقلی یا حداکثری، مناسبتی و گزینشی و غیر آن، به ذهن و زبان و بنان می آورد و مفاهمات عالمانۀ خود را صورت می دهد. اما مفاهیم عرفی، اصولاً تا حد زیادی بسیط هستند و به حسب ملاحظات کاربردی در طیفی ناگسترده، اندکی حداقلی یا حداکثری می شوند. در هرحال مفاهمه به عصای قرائن حالیه و مقامیه است.

جستارهای مرتبط

مفهوم عرفی، فطرت، تمدن، رسانه 

The Galaxy-like & Partial match, Epistemological theory

نظریه المعرفه

prolix

Visits: 589