هدایت به امر (امام شناسی، عالم شناسی، ش.ش) واکنشی است که به اذن خداوند و با وساطت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، در عالم ملکوت و قلب انسان به وجود می آید و به او خیر و برکت و نور و بینش می رساند. این واکنش، در پی کنشی است که شخص در عالم ملکوت خود منتشر می کند. کار خیر و عمل صالح با ولایت امام و توجه قلبی و توسل به ایشان، باعث هدایت و روشنی قلب و راه پیش روی او می شود. این هدایت از جمله مهمترین تجارب دینی است و هدایت به امر نام دارد.

ادله بیشماری برای اثبات این معنا وجود دارد. یکی از آن آیه ذیل الذکر است که البته نیاز به شرح و بیان دارد.

وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءَ الزَّكَاةِ ۖ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ. و آنان را پیشوای مردم ساختیم تا (خلق را) به امر ما هدایت کنند و هر کار نیکو را (از انواع عبادات و خیرات) و خصوص اقامه نماز و اداء زکات را به آنها وحی کردیم و آنها هم به عبادت ما پرداختند.

جستارهای وابسته

مهدویت قائم

 عقلانیت ایمانی یعنی هماهنگ بودن یک امر با اصول موضوعۀ عقل (بدیهیّات و فطریّاتِ عقل عملی و نظری) و اسلام (متن دین، باورها، ایمان و تجارب دینی) ⇐ عقلانیت ایمانی
به عبارت عام تر، عقلانیّت عبارت است از اینکه: یک رفتار، دیدگاه، توصیه، راهکار و… مورد تأیید عقل باشد (عقل، در تولید آن کارسازی تاییدی و مباشر، داشته باشد)
اما پرسش این است که در اینجا مراد از «عقل» چیست؟ برخی از جوامع، امری را عقلانی می دانند و برخی دیگر نه. برای رهایی از این گرفتاری می توان:

1️⃣ عقلانیت را پدیدارشناختی تعریف کرد: عقلانیّت یعنی آن شیوه از خردرورزی و یک نظام فکری که توسط آن، یک جامعه، اموری را سزاوار و درست یا نادرست می داند.

2️⃣ آن را مطابق مصداقی از کلیّت بالا تعریف کنیم: عقلانیّت یعنی هماهنگ بودن یک امر با اصول موضوعۀ عقل (بدیهیات و فطریات عقل عملی و نظری) و اسلام (متن دین، باورها، ایمان و تجارب دینی)

گاهی مصادیق رفتارها و دیدگاه های عقلانی، در عقلانیت ایمانی و عقلانیت غیرایمانی، ناهماهنگ می شود. مثلاً ممکن است، عقلانیّت غیرایمانی، نپذیرد که حضرت ابراهیم علی نبیّنا و علیه السلام، زن و کودک خردسالش را به بیابان مرگبار و بی آب و علف ببرد (و اگر چه امر الهی را به گوش، شنیده باشد) اما عقلانیت ایمانی اگر چه چنین کاری را تایید نمی کند اما با وجود نص یا حجتی الهی که به آن قائم حتما آن کار را عقلانی می داند. مومنان، خود نصوص دینی و تجارب دینی را در مکانیسم عقلانیت دخالت می دهند (مثلا سربریدن ابراهیم مر سر اسماعیل را به دلیل وجود نص عقلانی است و بدون نص، جنایت است) باید توجه داشت که موارد چنینی، اموری استثنائی و مهم اند و افراد نمی توانند با اجتهادات خودخوانده آن را استنباط کنند. این اجتهاد باید در فرآیند جمعی و نخبگانی صورت پذیرد (متخصصان دین)
عقلانی بودن امور، مانند خود معارف دین اجتهاد پذیر و تکثّرپذیر است. چرا که هم تکثّر از جهت ادلّه و هم از جهت تطبیق مصداق بر عنوان و موضوع حکم در آن سریان می کند. داده های ریزوماتیک و علم الابدان در تشخیص عقلانیت، خیلی موثّر است.

در تشخیص عقلانیت اسلامی نباید احساساتی عمل کرد و باید کار را بدست عالمان کم احساس، مومن و بسیاردان سپرد. کم ایمان ها و احساساتی ها و تک ضلعی ها، نباید مجتهد عقلانیت شوند.
بنابراین تعریف عقلانی بودن و تشخیص مصداق عقلانی گاهی بسیار دشوار است. بسیاری از شارحان به دشواری آن توجه کافی نکرده اند.

✍️ پانوشت

⇑. به معنای عقلانی و خردپسند بودن

خانواده مهدوی، (جا.ش ، مهدویت، ع.ت) خانواده ایست که علاوه بر همه آنچه دینداران واقعی باور دارند و انجام می¬دهند، چند اصل دیگر را نیز فراموش نمی¬کنند:

✅ اصل اول: اتجاه مهدوی، یعنی در همه کارها؛ امامشان را درنظر می¬گیرند، عشق به همسر و فرزند و پدر و مادر، در پرتو عشق به امام زمان و ولی امر تعریف می¬شود. رفت و آمدها و رفتارها در خانواده¬ به عشق امام و با معرفت به امام گره می¬خورد. امام مهدی در گفتمان و رفتار خانواده آشکارا حضور دارد. همه اعضای خانواده در خدمت به هم، سبقت می¬جویند و می¬دانند چگونه امام مهدی را از خود خشنود نگه دارند. در خانواده مهدوی اگر تفریح و تفرج  هست، اگر شادی و اندوه هست، اگر زندگی در عصر ارتباطات و انفجار اطلاعات و حضور بیگانگان توسط رسانه ها در جامعه¬ای است که دجال و شیاطین بسیارند، اما هیچ چیز این خانواده را از امام خود غافل نمی¬کند و با استقامت در پی خدمت به امام خود می مانند و از شرور آخرالزمان با محبت به امام و دعا برای او ایمن می شوند.

✅ اصل دوم: در خانواده ی مهدوی، دعا و استغاثه برای تعجیل فرج، یک امر مهم و اصولی است. افراد خانوده، شوق به ظهور امام دارند و می¬دانند امر ظهور، بر محور زمان شناور است و دعای بسیار، بسیار موثر است.