تمدن (جا.ش/ فر.ش) عبارت است از فرهنــــگ (شامل علم، مذهب، زبان و..) به اضافۀ همۀ­ سازه­ های سخت که بیشتر فرآمدِ همین نرم افزارها هستند. مانند شهر، کارخانه وسایل زندگی و هر افزاری که زندگی مردم با آن دایر می­ شود.

تمدّن پویا؛ عبارت است از تمـــدنی که در تولید فرهنگ و علم و افزارها، دارای جوشش، سبقت جویی و رقابت­ ورزی باشد. جوشش و شکوفش یک تمدن پویا در حوزه هایی مانند: تفکر و دانش، نوفهمی و نوآوری، صنوف هنر، تبلیغ و ترویج برنامه ریزی شده و نیز وجوه کاریزمایی آن…رخ می­ دهد. تمدّن­ ها در طول زمان همواره کمابیش، در حال تحول­اند.

تمدّن­ های پویا، اقتضاء متراکمی برای فرازآیی، غلبه­ زیبایشی و بردلنشینی، برتری نظامی، اقتصادی و گاه اقناع منطقی و هدایت و راهبری سایر تمدن ها دارند. پویایی تمدّن، یک چگونی و کیفیّت است و لزوما ارزش نیست. یک تمدن منحطّ هم می­ تواند تمدّنی پویا باشد. اما از این سو پویایی لازمه­ تحقق و قوام تمدّن اسلامی است. 

 با اصطلاح «تمدن» در معرفت شناسی اشتباه نشود.

اندیشنامه ، نسخه ای از تمام دستگاه فکری یک اندیشمند است که بطور منسجم و  گویا به جامعه علمی و دانشسرا  ارائه می‌شود تا مخاطبان و اهل علم، بطور کامل آراء و دستگاه فکری او را بشناسند. هر اندیشنامه، مربوط به نگارندۀ آن است و شامل و حاکی از مکتب فکری و سوگیری  و روال افکار آن اندیشمند است. بهتر است اندیشنامه به نام همان دانشمند باشد.

♣ بسا نگارش اندیشه‌نامه؛ صحیح (تر) باشد. اما به نظر می‌رسد وقتی دو کلمه در محاورات بسیار، یک کلمه دانسته شود – بویژه اینکه یک اصطلاح هم باشد- می‌توان با خاطر آسوده آن را سرهم نوشت.

♣ نسخۀ برخط اندیشنامه،  بهتر از نسخۀ برکاغذ است. یک اندیشمند می‌تواند نسخه نمایشی یا هر نسخۀ دیگر را عرضه کند. اما شفاف‌ترین و گویا‌ترین نسخه‌ها بهترین آن‌ها است.

به همین جهت اندیشنامه‌ام را اندیشنامه رجاء نام نهاده‌ام. تا خلایق بدانند که نواقص آن، از آن من است و رجاء واثق دارم که خدایم دست گیرد و نواقص آن زدوده شود.

جستارهای وابسته 

♣ دیباچه اندیشنامه رجاء

گفتمان / نظام گفتمانی (نسخه شناسی) نسخه ای از اندیشه ها و افکار است که مبتنی بر یک دکترین و اصول ارزشی پیکره بندی شده و احتمالاً در جامعه نخبگانی، اطراد و شیوع دارد. گفتمان ها، اگر چه نمود گفتاری و نوشتاری دارند اما لزوما در قالب نسخه ی گفتاری بروز نمی یابند و می توانند در سینما، معماری، نقاشی و… نیز خود را بنمایند.

? الف: زیبایی شناسی، بررسی ماهیت و وجود و تشخیص صنوف  زیبایی است.

? ب: دیدگاه ها: گاه گفته اند، زیبایی مستقل از ما، وجود دارد، و گاه گفته اند، زیبایی ادراکی است که در درون ما زاده میشود: بدلیل تناسبی که در اجزاء یک پدیده است، برخی دیگر گفته اند بدلیل ملایمت با نفس مدرک است و تناسب اجزاء، جزء ماهیت زیبایی نیست.

?دیدگاه رجاء: زیبایی ادراک ملایم با مرتبه ای از مراتب نفس است و نفس ادمی را مراتب و احوال بسیار است. مراتب دانی از حواس و غرایز شهویه و لذایذ وهمیه و غضبیه و بالاتر عقلیه و باز بالاتر، ابتهاجات نفس؛ بدلیل تزکیه و ادراک جمال حق تعالی و سرمستی بواسطه انجذاب مشاهده جلوات حق تعالی شانه.

? هر کس به تناسب شاکله نفس خود و مرتبه وجودی اش به سنخی از زیبایی دلخوش میشود و چنانکه خدای فرمود کل حزب بما لدیهم فرحون…

? اما هستی شناسی زیبایی به ما میگوید: جمال حق تعالی نمیتواند امری عینی نباشد و همین جمال در خلایق تجلی یافته است و گاه در مراتب رقیقه، به صورت فضیلت اخلاقی و گاه التذاذات عقلی است و چون زیبایی به عالم محسوسات میرسد، به اطوار گوناگون تجلی میکند و برای هر موجود حسب وجود او متجلی میشود.

? زیبایی در محسوسات ادامه فضایل اخلاقی است که در اصوات، موسیقی میشود و در مبصرات، مناظر زیبا و انچه که هنرمندان آن را می سازند..،

پرگویی بیمار (فر.ش)اصطلاحی است فرهنگ شناختی، مردم شناختی و جامعه شناختی و به صفتی اشاره دارد که مردم و حتی نخبگان، بر اساس ارزش های بومی و فرهنگی گژتابیده، ده ها برابر مقدار کاری که لازم است انجام دهند، پیرامون آن حرف میزنند، تحلیل میکنند و متخاصم و مخاصم را منکوب میکنند. به جای اینکه مسیر مستقیم عمل را طی کنند و عینیت ها را بپذیرند، در ذهنیت خود سیر کرده و دایم دیگران را تحلیل میکنند.

✅ تورم شعار، برون فکنی و کم کاری و فقر اقتصادی در عین دسترسی به منابع ثروت طبیعی و… از نشانه ها و نتایج پرگویی شرقی است.

? نکته:

✅تبیین مسایل ارزشی و رسالات انبیاء ، در حد متعارف و نیز دفاع از ارزشها و پدافند متعادل، وراجی نیست.

✅ اسلامیت واقعی با روراجی جمع نمی شود؛ اما اسلام پرگوها، اسلامی است بدعت آمیز که خیلی گفته میشود اما چندان عمل نمیشود! و جنبه پدافند آن بیش از آفند آن است. اسلامی که در عربستان وجود دارد اسلام سرکوب است، روشنفکرمآبان هم غالبا به این بلیه دچار میشوند. اما در کل افتی در مردمان بسیار است.

لاف از سخن چو در تنوان زد وآن خشت بود که پر توان زد

سخت افزار (ش.ش / فر.ش) در فرهنگنامه رجاء معنای خاصی دارد:

 ♣ در معرفت شناسی (رجاء) هر آنچه وجود دارد، نه از آن جهت که از چیزی حکایت و به چیزی دلالت دارد ، سخت افزار نامیده می شود. اگر جهت دلالت کردن آن را در نظر بگیریم، نسخه است. مثلاً یک صندلی، قیچی، ماهواره، اتم، کرۀ زمین، بدن مادی و مثالی، روح، بهشت و جهنم و… سخت افزاراند. حتی وجود مثالی متصل و  منفصل هر دو سخت افزارند؛ مگر اینکه وجه محاکاتی آن ملحوظ شود. نرم افزار (نسخه) آن است وجه حاکویت در آن ملحوظ است، هر چه باشد. مثلاً اگر به جهت آیه بودن به هستی نگاه کنید، تمام گیتی نرم افزار قلمداد می شود. سپهر آفرینش، هم نرم افزار و هم سخت افزار است.

♣اما سخت افزار در فرهنگ شناسی، شامل نافرهنگ هایی است که بدست بشر ساخته شده باشند. پس صندلی، قیچی و ماهواره سخت افزارند اما اتم و کره زمین نه، مگر به طور استعاری. تمدن ها، آمیزه ای از  سخت افزارها ( خانه، شهر، صنایع و محصولات سخت) و فرهنگ هستند.