سخت‌زایی معرفتی و سخت‌زایی ناعلم‌گرا (اصط.رجا / ش.ش/ جامعه‌شناسی شناخت)
سخت‌زایی معرفتی
سخت‌زایی معرفتی (اصط.رجا / ش.ش/ جامعه‌شناسی شناخت) یک وضعیت دشوار در روال روزآمد شدن فهم‌ها و در مواجهۀ صحیح با آورده‌ها و فرآورده‌های معرفتی تازه است. سخت‌زایی، می‌تواند علل بسیاری داشته باشد. ایستارهای ذهنی و روان‌شناختی، مبتلایان به سخت‌زایی را دچار دیرفهمی و سنگینی در نوفهمی و نوآوری می‌کند. بسته بودن ذهن، سیطرۀ منطق خشک ارسطویی، منطق “فهمیدم و تمام شد” و کج‌فهمی و کژکارکرد گزاره‌های دینی-فرهنگی (و به طور کلّی ایدئولوژیک) کم‌سوادی عالمان (رُبَّ عالمٍ قَد قَتَله جَهلُه) و… از جمله زیرساخت‌های مهمّ سخت‌زایی هستند. جوامعی که تعصبات شدید فرهنگی و فکری دارند، مانند فاشیست‌ها و لیبرالیست‌ها و مذهبیّون افراطی هم، دچار سخت‌زایی می‌شوند.
این واقعیتی تلخ است که بسیاری از مردم و بلکه نخبگان در حوزۀ جهان اسلام (وهّابیان و …حتی برخی از شیعیان) نیز گاهی شدیداً دچار سخت‌زایی می‌شوند و در برابر تازه‌های معرفتی، واکنش نادرست نشان می‌دهند. امنیتی شدن و قاچاق شدن اندیشه و نوفهمی، تکفیر، تبعید و مهجورسازیِ واقعی یا حُکمی، از جمله واکنش‌های زشت و آزرم‌خیزی هستند که همه معلول سخت‌زایی است.
سخت‌زایی ناعلم‌گرا
سخت‌زایی‌ها همواره علّت معرفت‌شناختی ندارند. بلکه در نگاه میکروسکپی و دقیق، سخت‌زایی‌ها همواره به علت ناعلم‌ها پدید می‌آیند. مثلاً غرور و خودبسندگی خفیّ و تعلّق خاطرهای زیانبار و استحسانات ارتکازی و تاثیر مبادی زیبایشی و… موجب سخت‌زایی می‌شود. اما یک فیلسوف علم می‌تواند تصدیق کند که سازه‌های معرفتی نیز در حدّ چشمگیری باعث سخت‌زایی می‌شوند؛ اگر چه همین سازه‌ها به علت ناعلم‌های میکروسکپی، پایسته و ماندگار می‌شوند.
اما در بومسازگان معرفتی جوامع بشری، گروه‌هایی پیدا می‌شوند که رسماً در برابر فهم نو، صف می‌کشند و به دلیل منافعشان آگاهانه بر خلاف آنچه می‌فهمند رفتار می‌کنند. قدرت‌ها و احزاب سیاسی، گروه‌های تجاری بزرگ و به طور کلی هر مجموعه‌ای که نفع و سود خود را در خلاف واقع، بیابد، اقتضاء متراکمی (اصط.رجاء / جا.ش) برای تولید «سخت‌زایی ناعلم‌گرا» دارند.
آزردگی‌های امام خمینی از سخت‌زایی در حوزه
«در شروع مبارزات اسلامى اگر مىخواستى بگویى شاه خائن است، بلافاصله جواب می شنیدى که شاه شیعه است! عده‌اى مقدس‌نماى واپسگرا همه چیز را حرام مى‌دانستند و هیچ کس قدرت این را نداشت که در مقابل آن‌ها قد علم کند. خون دلى که پدر پیرتان از این دسته متحجر خورده است، هرگز از فشارها و سختی‌هاى دیگران نخورده [است]
Visits: 1342
سلام. اصطلاح جالبی است.
سلام، اصطلاح بسیار جالب و کارگشایی است.
سلام، سپاسگزارم.
سلام
جزم اندیشی/ تعصب عالمانه / حق انگاری فهم بشری یا علم
سلام. صفتی را برشمارید که برای معرفت باشد و نه فاهم. ممنون.
سلام. از همه ممنونم. در مورد اصطلاح سخت زایی پیشنهاد دهید. قبلا هم همین دیدگاه گذاشته شده. واژه ی بهتری به نظرم نرسید گویا واژه ی جدید خودش دچار سخت زایی شده است!!!
سلام . من ارشد معارف اسلامی میخوانم( کمی تحصیلات حوزه هم دارم) دیدگاه های خوبی گذاشته شده اما در باره آیه ای که در متن امده نظرتان چیست؟
سلام به همگی. من مرور کردم به نظر استاد رجایی لازم است یک جدول یا فهرست از کلمات سیز بنویسند. مانند اختصاری ها. نمیدانم نظرتان چیست استاد رجایی؟
به گمانم برای توضیح خاصی برای ان است
سلام استاد. کلماتی را در ابتدای هر بخش سبز نوشته اید علتش چیست؟
سلام. این کلمات به سنخ ورودی ها اشاره دارد.
سخت زایی کلمه قشنگی نیست به نظرم عوض شود بهتر است.
سلام فونت ها بهتر شده