نظریه زمینه ای/ داده‌بنیاد؛ روشی برای تولید علم است. در این روش به جای استناد زیاد بر دیدگاه های موجود، بطور خلاقانه به خلق نظریه ی نو و بنیادین و نیز مفاهیم تازه علومی مورد نیاز (اصطلاحات جدید) می پردازیم و گزاره های علومی خود را بر مبنای غایت یا موضوع تدوین می کنیم. این نظریه در برابر  سازواری و ارایه مستندات قابل قبول مسوول است و اما ملزم به موجهیت دانشسرایی نیست و می تواند فقط قابلیت موجه شدن دیر یا زود در  دانشسرا  را داشته باشد. طلوع مهر از این روش بهره فراوان برده است.

این مقاله را بخوانید.

روش عقلی (روش شناسی) راهکار و شیوه ای برای درک و حل مسایل  سپهر معرفت  است مشروط به اینکه بر بدیهیات اولی و براهین عقلی تکیه کند و نه غیر آن. همواره علوم تجربی و نقلی در حل مساله بطور میکرسکپی و گام به گام مستند به مستندات عقلی می شوند و الا تبدیل به خیالبافی خواهند شد.

اینکه برخی مشعوفان به روش علوم تجربی، منکر اعتبار روش عقلی می شوند، مانند کسی است که پدر داشتن خود را منکر شود!